Nog niet zo lang geleden kwam een grote landelijke bank negatief in het nieuws, omdat zij haar rol als ‘poortwachter’ niet goed had vervuld. Deze bank had niet genoeg onderzoek gedaan naar de identiteit van haar rekeninghouders en naar de herkomst van geldstromen.
Voor notarissen gelden soortgelijke plichten tot onderzoek als bij banken. Deze verplichtingen bestaan (onder meer) op basis van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (hierna Wwft genoemd). De Wwft geldt voor bijna het gehele werkterrein van de notaris (en vaak ook voor advocaten).
Hieronder wordt een korte uitleg gegeven over deze regelgeving.
Melding ongebruikelijke transacties (MOT)
Een notaris is verplicht ongebruikelijke transacties, die te maken kunnen hebben met witwaspraktijken of financieren van terrorisme, te melden bij het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (officieel FIU-Nederland genaamd). Deze plicht geldt ook bij voorgenomen transacties, maar de notaris heeft géén meldingsplicht als eventuele (voorgenomen) ongebruikelijke transacties enkel in een oriënterende bespreking ter sprake komen. Cliënten kunnen op die manier dus alles vrij met de notaris bespreken. De notaris mag volgens de wet zijn cliënt niet van een melding op de hoogte brengen.
Melding contante betalingen
Notarissen mogen geen contante bedragen aannemen van € 15.000,00 of meer. Wordt een contante betaling gedaan van € 10.000,00 of meer, dan moet de notaris dit melden bij FIU-Nederland. Deze meldplicht geldt ook als het gaat om een voorgenomen betaling, die nog niet is uitgevoerd.
Onderzoek herkomst gelden
Notarissen zijn verder verplicht onderzoek te doen naar de herkomst van gelden. Indien gelden door of namens een cliënt op de notariële kwaliteitsrekening (derdenrekening) worden gestort en de herkomst daarvan is niet direct helder, dan moet de notaris aan de cliënt een verklaring vragen over de herkomst van die gelden.
Onderzoek naar cliënten
Alle cliënten die een transactie door of bij een notaris willen laten uitvoeren, moeten hun identiteit door de notaris laten vaststellen en verifiëren. Dit geldt ook voor een vertegenwoordiger van de cliënt. Daarnaast kan aanvullend onderzoek nodig zijn. De aard van de transactie/dienstverlening en de betrokken cliënten zijn bepalend voor de omvang van het onderzoek dat de notaris verplicht is te doen. Verscherpt onderzoek is bijvoorbeeld verplicht voor cliënten die een politiek prominente functie bekleden (ook wel PEP genoemd; zie ook hierna) en voor cliënten die in een staat wonen die door de Europese Commissie is aangewezen als een staat met een hoger risico op witwassen of financieren van terrorisme (of in geval van een transactie die gerelateerd is aan een dergelijke staat).
UBO en pseudo-UBO
Indien een rechtspersoon partij is bij een transactie, dan moeten alle personen die een belang houden van meer dan 25 procent in het kapitaal van die rechtspersoon of daarin op andere wijze feitelijke zeggenschap hebben, bekend zijn bij de notaris. Deze personen worden ook wel UBO’s genoemd oftewel ultimate beneficial owners. De identiteit van deze personen blijkt vaak niet uit het handelsregister. De notaris kan deze personen daarom vragen om een (aanvullende) verklaring.
Een UBO is altijd een natuurlijk persoon. Indien geen natuurlijk persoon kan worden aangemerkt als UBO, of als daarover twijfel kan bestaan, is de rechtspersoon ingevolge de Wwft verplicht om een natuurlijk persoon die behoort tot het hoger leidinggevend personeel van de rechtspersoon, aan te wijzen als “pseudo-UBO” (bijvoorbeeld één of meer van de statutaire bestuurders).
PEP
Zoals hiervoor vermeld, kan verscherpt onderzoek nodig zijn indien een cliënt moet worden aangemerkt als een ‘PEP’. Volgens de Wwft is een politiek prominente persoon, iemand die een ‘gevoelige’ functie bekleedt (of in het afgelopen jaar heeft bekleed). Denk daarbij bijvoorbeeld aan een minister, staatssecretaris, bestuurder van een politieke partij, lid van een hooggerechtshof, bestuurder van een centrale bank of ambassadeur (maar er zijn nog meer functies die als PEP gezien worden). Ook de echtgenoten/ partners, de kinderen en hun echtgenoten/partners en de ouders van iemand met een dergelijke functie worden aangemerkt als PEP.
Omdat dergelijke informatie niet openbaar is, moeten notarissen hun cliënten vragen naar hun functie (en de functie van voormelde familieleden en aanverwanten).
Tot slot
De hiervoor genoemde regelingen gelden vrijwel allemaal ook voor advocaten. Deze regelingen vragen extra inspanning van zowel de notaris of advocaat, als van de cliënten. Dat is niet altijd prettig, maar het niet volgen van deze regelingen levert strafbare feiten op. Onze medewerkers geven u u graag een nadere toelichting op de hiervoor vermelde regelgeving . Meer informatie over dit onderwerp vindt u ook op de website van FIU Nederland.