Veel ondernemingen hebben ons in de afgelopen week vragen gesteld hoe om te gaan met hun commerciële contracten.

Een overzicht van de meest gestelde vragen en onze antwoorden delen wij graag.


  1. Kun je van overeengekomen afname- of leveringsverplichtingen af door het Corona-virus?
  2. Levert het Corona-virus overmacht op?
  3. Kunnen overmachtsituaties contractueel worden beperkt of uitgebreid?
  4. Kan de schuldeiser nakoming vorderen als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?
  5. Kan de schuldeiser aanspraak maken op schadevergoeding als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?
  6. Kan een schuldeiser zijn verplichting opschorten als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?
  7. Kan de schuldeiser het contract ontbinden indien de schuldenaar een beroep doet op overmacht?
  8. Kunnen de rechten die een schuldeiser kan inroepen bij een beroep op overmacht door de schuldenaar (verrekening,schadevergoeding, opschorting, ontbinding) contractueel worden beperkt of uitgebreid?
  9. Kan de schuldeiser als de schuldenaar een beroep op overmacht doet aanpassing van het contract verlangen?
  10. Wanneer is er sprake van onvoorziene omstandigheden?
  11. Kwalificeert het Corona-virus als een onvoorziene omstandigheid?
  12. Gelden er beperkingen voor een beroep op onvoorziene omstandigheden?
  13. Wat zijn de gevolgen van een beroep op onvoorziene omstandigheden?
  14. Wie kan het contract wijzigen of ontbinden?

1. Kun je van overeengekomen afname- of leveringsverplichtingen af door het Corona-virus?

Ja, als het contract een beëindigingsregeling kent waar een beroep op kan worden gedaan of als een beroep op overmacht of onvoorziene omstandigheden mogelijk is.

Naar boven

2. Levert het Corona-virus overmacht op?

Ja, van overmacht is sprake indien een tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend. In die gevallen dat er sprake is van wettelijke Corona-maatregelen, waardoor de schuldenaar (tijdelijk) niet in staat is na te komen, bijv. export- en importverboden, sluiting van horeca, verbod op evenementen van meer dan 100 mensen, etc., is sprake van overmacht.

Naar boven

3. Kunnen overmachtsituaties contractueel worden beperkt of uitgebreid?

Ja, partijen kunnen in hun contracten en algemene voorwaarden de factoren die overmacht opleveren, beperken door het opnemen van garanties of uitbreiden, hetgeen in de praktijk meestal geschiedt door het opnemen van exoneraties, waarbij aansprakelijkheid voor bepaalde feiten wordt uitgesloten.

Naar boven

4. Kan de schuldeiser nakoming vorderen als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?

Nee, als gevolg van het feit dat overmacht vrijwel steeds tijdelijke of blijvende onmogelijkheid impliceert, kan de schuldeiser geen nakoming vorderen. Een schuldenaar kan zich nog wel door executie (van een zekerheidsrecht) of verrekening het verschuldigde verschaffen.

Naar boven

5. Kan de schuldeiser aanspraak maken op schadevergoeding als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?

Nee, wanneer de tekortkoming niet toerekenbaar is, heeft de schuldeiser geen recht op schadevergoeding, tenzij de schuldenaar in verband met de tekortkoming een voordeel geniet dat hij bij behoorlijke nakoming niet zou hebben gehad (bijv. bespaarde kosten).

Naar boven

6. Kan een schuldeiser zijn verplichting opschorten als de schuldenaar een beroep doet op overmacht?

Ja, de schuldeiser zou zijn verplichtingen kunnen opschorten. Indien nakoming door de schuldenaar blijvend onmogelijk is, heeft opschorten (in afwachting waarvan?) weinig nut.

Naar boven

7. Kan de schuldeiser het contract ontbinden indien de schuldenaar een beroep doet op overmacht?

Ja, ook bij overmacht van de schuldenaar is de schuldeiser bevoegd het contract waaruit de geschonden verbintenis voortvloeit, te ontbinden.

Naar boven

8. Kunnen de rechten die een schuldeiser kan inroepen bij een beroep op overmacht door de schuldenaar (verrekening, schadevergoeding, opschorting, ontbinding) contractueel worden beperkt of uitgebreid?

Ja, partijen kunnen in hun contracten en algemene voorwaarden afwijkende afspraken maken. Zo kunnen zij bijv. verrekenings- en opschortingsrechten uitsluiten en de termijn waarbinnen de schuldeiser tot ontbinding mag overgaan vastleggen (bijv. eerst na enkele maanden).

Naar boven

9. Kan de schuldeiser als de schuldenaar een beroep op overmacht doet aanpassing van het contract verlangen?

Ja, indien er sprake is van onvoorziene omstandigheden.

Naar boven

10. Wanneer is er sprake van onvoorziene omstandigheden?

Voor de vraag of er sprake is van onvoorziene omstandigheden komt het aan op welke omstandigheden partijen al dan niet stilzwijgend in hun contract hebben verdisconteerd. Of de omstandigheden ten tijde van het sluiten van de overeenkomst voorzienbaar waren, is niet beslissend. Een beroep op onvoorziene omstandigheden kan ook worden gedaan indien er een ernstige verstoring in de waardeverhouding tussen de wederzijdse prestaties die uit het contract voortvloeien, plaatsvindt.

Naar boven

11. Kwalificeert het Corona-virus als een onvoorziene omstandigheid?

Ja, in mijn optiek zullen partijen in hun contracten in de regel geen rekening hebben gehouden met het Corona-virus en de verstrekkende gevolgen van het overheidsingrijpen als gevolg daarvan.

Naar boven

12. Gelden er beperkingen voor een beroep op onvoorziene omstandigheden?

Ja, de onvoorziene omstandigheden moeten van dien aard zijn dat de wederpartij in redelijkheid geen ongewijzigde instandhouding van de contractuele rechtsverhouding mag verwachten. Indien de omstandigheden echter krachtens de aard van de overeenkomst of de verkeersopvattingen voor rekening komen van degene die zich daarop beroept (als het tot die partij zijn normale ondernemingsrisico behoort), is een beroep op onvoorziene omstandigheden niet mogelijk. Uitgangspunt in de rechtspraak is dat een beroep op onvoorziene omstandigheden terughoudend moet worden aanvaard. Contract is immers contract. Het Corona-virus en de zware financiële gevolgen daarvan behoren niet tot het normale ondernemersrisico dat die partij krachtens de aard van de overeenkomst of verkeersopvatting zou moeten dragen.

Naar boven

13. Wat zijn de gevolgen van een beroep op onvoorziene omstandigheden?

De partij die zich op onvoorziene omstandigheden beroept, kan wijzing of gehele of gedeeltelijke ontbinding van het contract vragen. Aan de wijziging of ontbinding kan terugwerkende kracht worden verleend: wat een tekortkoming was, is het daardoor achteraf niet meer; betaalde schadevergoeding kan als onverschuldigde betaald worden teruggevorderd.

Naar boven

14. Wie kan het contract wijzigen of ontbinden?

De rechter op verzoek van een van de partijen. Hierbij zal de rechter zoveel mogelijk dienen aan te sluiten bij de aanvankelijk bedoeling van partijen en bij de risicoverdeling die aanvankelijk in het contract lag besloten.

Naar boven