Naast wereldwijde crises als de Corona-pandemie en klimaatverandering die momenteel het nieuws beheersen, kent Nederland ook een ‘crisis in slow motion’: de gevolgen van de gaswinning uit het Groningenveld voor bewoners en bedrijven in de regio.

Toevalligerwijze op de dag dat Corona alle (media) aandacht trok, heeft de Tweede Kamer een belangrijke stap gezet in dit dossier.

Tijdelijke Commissie Aardgaswinning Groningen (TCAG) geïnstalleerd

Op 22 september 2020 is de Tijdelijke Commissie Aardgaswinning Groningen (TCAG) geïnstalleerd door kamervoorzitter Khadija Arib. Deze commissie moet voorbereidingen gaan treffen voor een parlementaire enquête naar de gang van zaken rond de jarenlange gaswinning en de gevolgen daarvan. Een parlementaire enquête is het zwaarste onderzoeksinstrument van de Tweede Kamer, die daar eigenstandig toe kan besluiten op voorstel van één of meer leden (artikel 2 Wet op de parlementaire enquête 2008). Een parlementaire enquêtecommissie heeft vergaande onderzoeksbevoegdheden en kan bijvoorbeeld (oud-)bewindspersonen en deskundigen onder ede doen horen, documenten of inlichtingen vorderen en zelf een onderzoek ter plaatse uitvoeren.

Recht doen aan gedupeerden en herstel van vertrouwen

Het instellen van de TCAG is een direct uitvloeisel van het aannemen van de motie Van der Lee c.s. op 5 maart 2019, waarin tot een parlementaire enquête werd opgeroepen omdat inzicht in de gemaakte keuzes en het afleggen van publieke verantwoording zou kunnen bijdragen aan een herstel van vertrouwen in de overheid en recht zou doen aan de gedupeerden (Tweede Kamer 2018-2019, nr. 33529, nr. 584).

 

In de motie werd de start van de parlementaire enquête nog gekoppeld aan de voorwaarden dat de versterkingsoperatie en de schadeafhandeling ‘structureel’ op gang zijn gekomen en dat de daartoe beoogde uitvoeringsorganisaties wettelijk zijn verankerd en functioneren. Sinds 1 juli 2020 is het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) actief, zodat gezegd kan worden dat de schadeafhandeling (in elk geval formeel) ‘op poten staat’. Wat betreft de betreft de versterkingsoperatie is dit echter bepaald nog niet het geval. De versterking van risicovolle woningen en andere gebouwen verloopt (zeer) traag en de beoogde wetgeving is nog niet behandeld door de Tweede Kamer. Desondanks acht de vaste kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat de tijd nu rijp om de voorbereiding van de enquête te starten.

Zaak van lange adem

Het is de bedoeling dat de TCAG haar werkzaamheden in het voorjaar van 2021 afrondt, waarna de parlementaire enquête van start kan gaan. Eén van de te beantwoorden kernvragen bij de parlementaire enquête zal zijn waarom opeenvolgende kabinetten ervoor hebben gekozen om jarenlang (meer) gas op te pompen, hoewel de schadelijke gevolgen daarvan, veroorzaakt door bodemdaling en aardbevingen, meer en meer bekend werden. Daarnaast is interessant welke belangen een rol hebben gespeeld en waarom het veiligheidsbelang zo lang onderbelicht is gebleven, zoals de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in 2015 vaststelde.

 

Het onderzoek zal niet alleen een lange adem vergen van de parlementariërs, maar ook van de gedupeerde bewoners en bedrijven in het bevingsgebied. Het valt te hopen dat dat de parlementaire enquête daadwerkelijk inzicht biedt in de in het verleden gemaakte keuzes en bijdraagt aan de daarmee beoogde doelen. Wel moet ervoor worden gewaakt dat ‘woorden’ vergezeld blijven gaan van ‘daden’. Voortvarende schadeafhandeling, versterking en (verdere) beperking van de risico’s van gaswinning leiden naar mijn idee eerder tot rechtvaardigheid en herstel van vertrouwen dan een doorwrocht en glanzend onderzoeksrapport.

 

Neem voor meer informatie over aansprakelijkheid voor delfstoffenwinning of andere onderwerpen op het terrein van het (overheids)aansprakelijkheidsrecht op met Rense Lubach.