De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kan binnenkort bestuursrechtelijk afdwingen dat de medewerkingsplicht ex artikel 5:20 Awb wordt nageleefd.
Dit volgt uit een recent aangenomen wetsvoorstel dat is ingediend met het oog op een versterking van het toezicht op de naleving van wetten op het terrein van de volksgezondheid.
Op grond van artikel 5:20 Awb is een ieder verplicht om aan een toezichthouder binnen de gestelde redelijke termijn alle medewerking te verlenen die deze redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. Op dit moment kan de medewerkingsplicht alleen worden gehandhaafd door middel van strafrechtelijke handhaving en uitsluitend indien sprake is van een opzettelijke weigering. Van deze mogelijkheid wordt vrijwel nooit gebruik gemaakt. Omdat IGJ het als een knelpunt ervaart dat de medewerkingsplicht niet bestuursrechtelijk kan worden afgedwongen is ervoor gekozen om alle wetten waarop IGJ toezicht houdt op dit punt te wijzigen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het toezicht op de Wkkgz, Wet BIG en de BOPZ.
De IGJ zal op grond van de nieuwe wet de medewerkingsplicht kunnen handhaven met een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom (dit laatste volgt uit artikel 5:32 Awb). Welk handhavingsmiddel wordt ingezet zal afhangen van de situatie. Per geval moet worden beoordeeld welk handhavingsmiddel geïndiceerd is, waarbij ook de evenredigheid van het middel een rol speelt. Indien de toegang wordt geweigerd door een zorginstelling waar IGJ op grond van haar toezichthoudende taak onderzoek wenst te verrichten, zal naar verwachting bestuursdwang worden ingezet waarmee de toegang direct kan worden verkregen. Voor het verkrijgen van inzage in dossiers ligt een last onder bestuursdwang meer voor de hand.
Tegen een besluit waarbij een last onder bestuursdwang of dwangsom wordt opgelegd staat een bezwaarprocedure open. Gelet op het spoedeisende belang zal het vaak ook nodig zijn om tegelijkertijd een voorlopige voorziening bij de bestuursrechter te vragen om te voorkomen dat de bestuursdwang niet alsnog wordt toegepast of dwangsommen verschuldigd worden.
De ervaring leert dat met enige regelmaat discussie ontstaat over hoever de medewerkingsplicht van een zorgaanbieder strekt. Nu het mogelijk wordt voor IGJ om de medewerkingsplicht ook bestuursrechtelijk af te dwingen, zal deze discussie wellicht verharden. De advocaten van Nysingh adviseren u daar desgewenst graag over.
De wet treedt in werking op een bij Koninklijk Besluit te bepalen tijdstip. De verwachting is dat dit 1 juli 2019 het geval zal zijn. Wij houden u uiteraard op de hoogte.
Wordt u geconfronteerd met toezicht van IGJ of heeft u vragen over de medewerkingsplicht, neemt u dan contact op met de experts van de Marktgroep Zorg van Nysingh, die u hierover kunnen adviseren.