Op 1 juli 2021 zal de wijziging van het Besluit openbaarmaking toezicht- en uitvoeringsgegevens Gezondheidswet en Jeugdwet (hierna: Besluit Openbaarmaking) in werking treden. De belangrijkste wijziging ziet op het openbaar maken van toezichtgegevens rondom calamiteitenmeldingen. Wat houdt deze wijziging van het Besluit openbaarmaking in en wat betekent dit voor zorgaanbieders?
Op grond van artikel 44 lid 1 van de Gezondheidswet en artikel 9.7 Jeugdwet is de IGJ verplicht om toezicht- en uitvoeringsinformatie actief openbaar te maken. Het Besluit Openbaarmaking regelt welke informatie de IGJ openbaar moet maken. Wij schreven hier kort na de inwerkingtreding van deze wetswijziging al een eerste blog over. Het bepalen van het toezichtdomein van de IGJ en de andere toezichthouders gebeurt fasegewijs. De wijzigingen in de zogenoemde eerste tranche zijn bij besluit van 15 januari 2019 gepubliceerd.
De tweede tranche is nu aan de beurt. Op 15 maart 2021 is op voordracht van de Minister voor Medische Zorg het besluit tot het wijzigen van het Besluit Openbaarmaking genomen. Inmiddels is bij Koninklijk Besluit bekend gemaakt dat de wijziging op 1 juli 2021 in werking zal treden. Op grond van deze wijziging moet de IGJ aanzienlijk meer informatie openbaar maken met betrekking tot calamiteitenmeldingen als bedoeld in artikel 11 lid 1 sub a Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (‘Wkkgz’) en artikel 4.1.8 lid 1 sub b Jeugdwet.
Informatie over calamiteitenmeldingen
In de tweede tranche is het nieuwe artikel 3.1 sub a van Onderdeel II van de bijlage een belangrijke wijziging. Hiermee wordt de IGJ verplicht om een zakelijke weergave van calamiteitenrapporten openbaar te maken. De rapporten die de zorgaanbieders zelf hebben opgesteld naar aanleiding van het eigen calamiteitenonderzoek vallen niet onder deze verplichting. Dat beperkt de reikwijdte aanzienlijk, aangezien de IGJ meestal genoegen neemt met het onderzoek van de zorgaanbieder en geen eigen onderzoek doet.
Met betrekking tot de calamiteitenmeldingen die volgen uit het eigen onderzoek van de zorgaanbieder, zal de IGJ jaarlijks informatie over deze meldingen in een geaggregeerd overzicht openbaar maken. Uit de nota van toelichting kan worden afgeleid dat in ieder geval de (typen) calamiteiten die zich dat jaar bij de zorgaanbieder hebben voorgedaan onder deze openbaarmakingsplicht zullen vallen. Het is echter nog niet duidelijk welke informatie de IGJ nog meer via dit overzicht openbaar zal moeten maken. Het doel is dat andere aanbieders daarvan kunnen leren en dat daarnaast het publiek inzicht krijgt in de wijze waarop het toezicht en de uitvoering wordt verricht en dat kenbaar is wat de resultaten van die verrichtingen zijn.
Er gelden wel uitzonderingen. In het belang van een veilige en open cultuur en de meldingsbereidheid zijn voor zowel dit jaarlijkse overzicht als de calamiteitenrapporten van de IGJ de regels met betrekking tot het niet openbaar maken van de namen van onder toezicht gestelde natuurlijke personen en van rechtspersonen bij de openbaarmaking van calamiteitenrapporten, van toepassing. Dat betekent dat namen en functieaanduidingen van natuurlijke personen nooit openbaar worden gemaakt en de naam van rechtspersonen waar de calamiteit heeft plaatsgevonden evenmin, indien:
- de melding een rechtspersoon betreft waar ten tijde van de calamiteit totaal 10 of minder natuurlijke personen beroepsmatig zorg verleenden;
- de melding een locatie van een rechtspersoon betreft waar ten tijde van de calamiteit totaal 10 of minder natuurlijke personen beroepsmatig zorg verleenden; of
- de melding een vakgroep van een rechtspersoon betreft waar ten tijde van de calamiteit totaal 10 of minder natuurlijke personen beroepsmatig zorg verleenden.
Volgens de nota van toelichting is een dergelijke uitzondering voor bepaalde rechtspersonen in het leven geroepen omdat informatie binnen kleinere organisaties al snel tot personen herleidbaar is. Overigens gaat deze uitzondering niet op wanneer de calamiteit leidt tot een bevel of aanwijzing van de IGJ aan een rechtspersoon (zie artikel 3.1 sub c van Onderdeel II van de Bijlage bij het Besluit Openbaarmaking).
Daarnaast zijn de afsluitbrieven van de IGJ bij een eigen onderzoek naar aanleiding van een calamiteitenmelding uitgezonderd. Wij nemen overigens aan dat ook de afsluitbrieven van calamiteitenonderzoeken van de IGJ zijn uitgezonderd, aangezien de IGJ zich ten aanzien van die onderzoeken moet beperken tot een zakelijke weergave van de geconstateerde feiten en bevindingen.
Wat valt (nog) niet onder de openbaarmakingsplicht?
De uitbreiding van het openbaarmakingsregime heeft uitsluitend betrekking op calamiteitenmeldingen. De verplichte meldingen ex artikel 11 lid 1 sub b en c Wkkgz (geweld in de zorgrelatie en de beëindiging van een overeenkomst met een zorgverlener wegens disfunctioneren) en de onverplichte meldingen zijn uitdrukkelijk uitgezonderd van verplichte openbaarmaking.
Ook boetebesluiten vallen nog steeds niet onder het bereik van de openbaarmakingsplicht van de IGJ. De verwachting is dat dit wel het geval wordt wanneer de derde tranche in werking treedt.
Wat nu?
De nieuwe regelgeving is van toepassing op calamiteitenmeldingen die de IGJ vanaf 1 juli 2021 ontvangt.
De praktijk zal moeten uitwijzen of de uitbreiding van het openbaarmakingsregime met calamiteitenmeldingen inderdaad, zoals bedoeld, geen afbreuk doet aan de meldingsbereidheid en de veilige en open meldcultuur. Enige afbreuk valt naar ons idee – ondanks de meldplicht en handhavingsmogelijkheden van de IGJ, waar steeds vaker gebruik van wordt gemaakt – niet uit te sluiten. Wij vragen ons af of de nadelen daarvan opwegen tegen het doel dat de wetgever voor ogen heeft met de uitbreiding van het openbaarmakingsregime.
Het aanvechten van een openbaarmakingsbesluit is in de praktijk lastig, maar niet onmogelijk gebleken. Hiervoor moet wel de standstill-periode van twee weken na het besluit worden benut met bezwaar en een verzoek om een voorlopige voorziening (zie uitvoerig onze eerste blog).
Wordt u geconfronteerd met toezicht van IGJ of heeft u vragen over het openbaarmakingsbeleid van IGJ neemt u dan contact op met de experts van de Marktgroep Zorg van Nysingh, die u hierover kunnen adviseren. Neem ook eens een kijkje op onze app “Eerste hulp bij Toezicht ”.