Beoogd landgoedherstel is geen dringend eigen gebruik

Gebruik van het gepachte

Het betreft 30 hectare landbouwgrond dat is gelegen op een landgoed. Pachtster heeft de grond al sinds 1975 in reguliere pacht. In eerste instantie exploiteerde zij samen met haar man een melkveehouderij. Na het overlijden van haar man heeft pachtster in 2016 een omslag gemaakt. Ze exploiteert thans een melkgeitenhouderij met haar twee zonen en schoondochter. De pachtgrond gebruikt zij om voer te telen voor de geiten, de mest af te zetten en als weidegrond.

Beoogd gebruik door verpachtster

Verpachtster heeft het voornemen om het landgoed in ere te herstellen. Ze wil het landgoed exploiteren als één landbouwbedrijf met natuurwaarden. Een deel van de plannen heeft verpachtster al tot uitvoering gebracht. De verpachte gronden zijn betrokken in de plannen die zij nog tot uitvoering wil brengen. Verpachtster heeft mede om die reden in 2017 de pachtovereenkomst opgezegd. Pachtster heeft zich tegen de opzegging verzet.

Gronden voor opzegging c.q. ontbinding

Verpachtster voert meerdere gronden aan waarom de pacht zou moeten worden beëindigd.  Primair stelt ze dat de pachtovereenkomst ontbonden moet worden in verband met tekortkomingen van de pachtster. Subsidiair stelt ze dat ze de grond nodig heeft wegens dringend eigen duurzaam gebruik dan wel dat de belangenafweging in haar voordeel uitvalt. Het hof oordeelt dat geen van de gronden doel treft. Ik licht dit toe.

Ontbinding wegens ernstige tekortkoming

Ten eerste stelt verpachtster dat pachtster ernstig tekortschiet in de nakoming van de pachtovereenkomst. Pachtster zou niet meer persoonlijk betrokken zijn bij de agrarische onderneming. Daarnaast stelt ze dat pachtster de zeggenschap over het gepachte heeft voorbehouden in de onderneming die zij samen met haar beide zonen en schoondochter is aangegaan. Het hof gaat niet mee in deze stellingen. Volgens het hof heeft verpachtster onvoldoende gesteld om aan te kunnen nemen dat pachtster niet langer werkzaam is in het bedrijf of dat zij de zeggenschap heeft verloren. De pachtovereenkomst blijft in stand.

Beëindiging wegens dringend eigen gebruik

Ten tweede is verpachtster van mening dat de pachtovereenkomst beëindigd moet worden wegens dringend eigen duurzaam gebruik. Verpachtster is namelijk van plan om op de verpachte gronden agroforestry te bedrijven. Agroforestry is een teeltsysteem waarbij bomen worden gecombineerd met landbouw op hetzelfde perceel. Zij wil daartoe noot- en fruitbomen afwisselen met strokenteelt van vollegrondsgroenten. Op de huiskavel wil ze graan en groenten verbouwen. Op de overige percelen wil zij runderen, kippen en/of basvarkens laten weiden. Verpachtster heeft haar visie toegelicht aan de hand van een bedrijfsplan. Pachtster heeft het plan laten toetsen en is van mening dat het plan niet realistisch is.

Hof: plan van verpachtster is onvoldragen

Het hof oordeelt dat de plannen van verpachtster onvoldragen zijn voor wat betreft de benutting van de pachtgronden. Net als pachtster heeft het hof twijfel bij de uitvoerbaarheid van de plannen. Het hof concludeert dat niet voldoende duidelijk is gemaakt dat de pachtgronden dringend nodig zijn om het door verpachtster voorgestane gebruik van de gronden rendabel te realiseren.

Ten eerste mist het hof een voldoende landbouwkundige onderbouwing. Daarnaast oordeelt het hof dat de plannen ook bestuursrechtelijk wankel zijn. Zo zijn de productierechten er nog niet die verpachtster nodig heeft voor de exploitatie met bosvarkens, kippen en rundvee. Ook is onvoldoende aannemelijk gemaakt dat voor de voorgenomen exploitatie geen natuurvergunning nodig is. Deze vergunning is er op dit moment nog niet en lijkt wel nodig te zijn, mede omdat het landgoed is gelegen nabij een overbelast Natura 2000 gebied. Voorts is het hof van mening dat ook de financiële onderbouwing nog vragen openlaat. Het hof kan het gestelde eigen duurzaam gebruik om voorgaande redenen niet aannemen.

Beëindiging wegens belangenafweging?

In het slot van het arrest concludeert het hof dat ook de belangenafweging niet in het voordeel van verpachtster uitvalt. Zo heeft verpachtster onvoldoende toegelicht waarom deze reguliere pachtgronden nodig zijn terwijl de geliberaliseerd verpachte gronden (ongeveer 40 hectare) op het landgoed ongemoeid blijven. Verder oordeelt het hof dat pachtster belang heeft bij behoud van de pachtgronden, omdat pachtster daarmee haar onderneming (bijna) circulair kan exploiteren. Dit belang weegt volgens het hof zwaarder dan het belang van verpachtster.

Conclusie

Het pachthof concludeert dat geen sprake is van dringend eigen gebruik. Ook schiet pachtster niet tekort in de nakoming en valt de belangenafweging uit in het nadeel van verpachtster. De pachtverhouding blijft daarom ongewijzigd in stand.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over de beëindiging van pacht? Neem dan contact op met Jessica de Roos

Marlotte Hiddema is auteur van dit artikel. Zij was bij Nysingh werkzaam van 2020 tot 2023