Het zijn ingeburgerde termen maar ze vergen toch nog regelmatig uitleg: overnamebalans en Locked Box.
De koopprijs voor een onderneming wordt meestal bepaald aan de hand van een balans per einde boekjaar of een andere afsluiting van een boekhoudperiode, bijv. de kwartaalafsluiting. Deze wordt dan typisch gedefinieerd als de “effectieve datum”. Van oudsher wordt dan een overnamebalans opgemaakt om bij de overdracht de koopprijs te corrigeren voor wijzigingen in het vermogen tussen balansdatum en overdracht en voor uitkering (of aflossing) van het saldo van liquide middelen en schulden (cash en debt), en voor een gegarandeerd minimum werkkapitaal.
Voor- en nadelen van een overnamebalans
Een voordeel van een overnamebalans is dat de actuele gegevens per overdrachtsdatum worden gehanteerd. Dat betekent wel dat de overnamebalans strikt genomen pas ná de overdracht kan worden opgemaakt zodat dan ook steeds achteraf verrekeningen nodig zijn. Omdat daar nog discussie over kan ontstaan, wordt in de regel ook een mechanisme van geschilbeslechting door een deskundige opgenomen.
Discussie is mogelijk, onder meer omdat boekhoudgrondslagen niet altijd één-op-één op een overnamebalans kunnen worden toegepast, bijvoorbeeld voor overlopende posten, of posten die niet gelijkmatig over het jaar verdeeld zijn (verzekeringen, bonusinkomsten, vakantiegelden e.d.). In de praktijk maken partijen in aanloop naar de overdracht al een voorlopige overnamebalans waarin de waarden al worden geschat en waarmee een voorlopige koopprijs per overdrachtsdatum wordt bepaald. Het opmaken van deze overnamebalans en bepalen van een voorlopige koopprijs vergt tijd en moeite, en juist rondom de overdracht wordt dat liever vermeden.
Het alternatief: de Locked Box
Om deze complicaties te voorkomen is sinds enige tijd een alternatief mechanisme in gebruik, de zgn. Locked Box. Daarbij wordt de koopprijs ook gecorrigeerd voor Cash/Debt en werkkapitaal, maar worden deze verrekeningen gedaan met de gegevens per balansdatum. Zodoende staat de koopprijs dan op het moment dat overeenstemming wordt bereikt al vast.
De koper wil dan alleen wel de zekerheid hebben dat na de balansdatum geen vermogen van de onderneming die wordt overgenomen is uitgekeerd. Daarvoor wordt dan een garantie opgenomen dat geen uitkering van vermogen aan de verkoper heeft plaatsgevonden. En voor de zekerheid wordt die garantie uitgebreid naar alle transacties die een wezenlijk gelijk effect hebben, bijvoorbeeld een overdracht van activa aan de verkoper tegen koopprijs onder de boekwaarde, en bijvoorbeeld ook de kosten van het overnameproces zelf (deze posten in het Engels gedefinieerd als “Leakage”). Op deze garantie zijn normaal gesproken altijd uitzonderingen nodig, bij voorbeeld voor betaling van managementfee, huur voor een bedrijfspand dat eigendom is van de verkoper, enz. (deze posten dan gedefinieerd als “Permitted Leakage”). De definities van Leakage en Permitted Leakage zijn niet in alle transacties gelijk en hierover wordt onderhandeld.
Deze Locked Box biedt het voordeel dat partijen in de aanloop naar de overdracht geen tijd hoeven te besteden aan het opmaken van een balans en koopprijsopstellingen. En partijen weten al lang vóór de overdracht het precieze bedrag van de koopprijs. Maar er is ook een nadeel: de koper moet na de overdracht nagaan of de Locked Box garantie niet is geschonden. Om de kans op vergissingen te verkleinen wordt van de verkoper bij de overdracht een extra verklaring gevraagd waarmee deze bevestigt dat tot dat moment geen betalingen of overdrachten aan de verkoper zijn gedaan in strijd met de garantie. Maar ondanks de garantie en de verklaring bij de overdracht is niet ondenkbaar dat (onbedoeld) toch een ongeoorloofde overdracht of betaling aan de verkoper heeft plaatsgevonden. De koper zal dan zelf actief aanspraak moeten maken op terugbetaling. Dit legt dus een bepaalde administratieve en procedurele last op de koper, en een bepaalde mate van risico omtrent terugbetaling.
Locked Box versus overnamebalans: wat is gunstiger
Zodoende zou gezegd kunnen worden dat Locked Box een licht voordeel heeft vanwege het verplaatsen van het opmaken van de balans en de koopprijsopstelling naar een moment vóór de overdracht. Maar ook een licht nadeel oplevert voor de koper.
