In een recente uitspraak van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (“CTG”) had een plastisch chirurg een borstvergroting uitgevoerd bij een patiënte, waarna hij de nazorg grotendeels overliet aan een consulente zonder medische opleiding. Daarnaast werd het medisch dossier ondanks een verzoek daartoe, niet verstrekt en werden er zonder toestemming foto’s van de patiënte online geplaatst. Het CTG oordeelt dat de plastisch chirurg op alle punten tuchtrechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld. Uit deze uitspraak volgt dat zorgverleners niet alleen tuchtrechtelijk verantwoordelijk kunnen zijn voor hun eigen handelen, maar ook voor gebrekkige organisatorische aspecten van de instelling waarin zij werkzaam zijn.
Waar ging de zaak over?
Een plastisch chirurg had een borstvergroting uitgevoerd bij een patiënte (klaagster). Voorafgaand aan en na de operatie zijn foto’s van klaagster met ontbloot bovenlijf gemaakt en later zijn deze geplaatst op de Instagram-pagina van de kliniek waar de plastisch chirurg werkzaam is. Na de operatie is klaagster tweemaal door een consulente gezien voor nacontroles (inclusief wondverzorging) en heeft klaagster met de plastisch chirurg gesproken over het door haar opgevraagde medisch dossier, welke zij echter nooit heeft ontvangen. Klaagster stapte naar het Regionaal Tuchtcollege (“RTG”) te Amsterdam. Klaagster verwijt de plastisch chirurg dat hij:
- heeft geweigerd haar medisch dossier te verstrekken;
- de nacontroles door een ondeskundig persoon (de consulente) heeft laten uitvoeren, en
- de consulente de gelegenheid heeft gegeven foto’s van klaagster met ontbloot bovenlijf te maken en deze openbaar te maken.
Hoe oordeelde het RTG?
Het RTG Amsterdam verklaarde alleen klachtonderdeel b) gegrond en legde de plastisch chirurg de maatregel van een berisping op. Het RTG meende dat de plastisch chirurg ten onrechte de nacontroles heeft laten uitvoeren door iemand zonder medische opleiding en die niet bevoegd was om deze controles uit te voeren. De andere klachten slaagden niet omdat het RTG meende niet te kunnen vaststellen wat de gang van zaken is geweest met betrekking tot het opvragen van het medisch dossier en het weigeren van de verstrekking hiervan. Dit oordeel is opvallend, omdat het RTG namelijk wel als vaststaand had aangenomen dat de advocaat van klaagster meerdere malen om het medisch dossier had verzocht. Volgens het RTG kon niet worden vastgesteld dat de plastisch chirurg had geweigerd deze te verstrekken. Daarmee gaat de RTG voorbij aan het feit dat het niet (tijdig) ontvangen van het dossier ook als een weigering kan worden gezien. Tot slot oordeelde het RTG dat het niet aannemelijk was dat de foto’s zonder toestemming van klaagster waren gemaakt en dat niet duidelijk was of de foto’s waren gepubliceerd. Hoe dan ook vond het RTG dat niet kon worden vastgesteld dat de plastisch chirurg daarbij betrokken is geweest of daarvoor verantwoordelijk diende te worden gehouden.
De plastisch chirurg ging in hoger beroep tegen de uitspraak van het RTG, in de hoop dat de klacht alsnog geheel ongegrond zou worden verklaard. Het CTG oordeelde echter strenger en verklaarde de klacht juist op meer punten gegrond.
Hoe oordeelde het CTG?
Het CTG kwam, anders dan het RTG, tot het oordeel dat alle drie de klachtonderdelen (gedeeltelijk) gegrond zijn, maar liet de opgelegde berisping wel in stand.
Medisch dossier
Het CTG stelde vast dat klaagster, via haar advocaat, op meerdere momenten haar medisch dossier had opgevraagd. De plastisch chirurg verwees haar naar de administratie van de kliniek en handelde niet adequaat. Volgens het CTG had de chirurg, als regiebehandelaar, moeten zorgen dat het dossier tijdig werd verstrekt. Het feit dat de plastisch chirurg formeel niet verantwoordelijk was voor de administratie, ontheft hem niet van zijn wettelijke verplichting om te zorgen dat patiënten toegang hebben tot hun dossier. Volgens het CTG dient de organisatie van de werkzaamheden in een kliniek dusdanig te zijn ingericht dat op dergelijke verzoeken tijdig en adequaat wordt gereageerd. De plastisch chirurg die al jaren werkzaam was in de kliniek wordt op basis hiervan dus ook voor de organisatie van de werkzaamheden in de kliniek tuchtrechtelijk verantwoordelijk gehouden.
Nacontroles
Wat betreft de nacontroles en wondverzorging door de consulente (klachtonderdeel b), meent ook het CTG dat die klacht gegrond is. Deze handelingen mogen uitsluitend worden uitgevoerd door bevoegd en bekwaam personeel. De plastisch chirurg beriep zich op een ‘verlengde arm-constructie’ (vgl. artikel 35 en 38 Wet BIG) en stelde dat de consulente was getraind en hiertoe bekwaam was. Echter, er werd geen medisch certificaat wondverzorging overgelegd als bewijs, en de consulente kon geen onderbouwing geven van haar opleiding. Het CTG oordeelde dat de consulente niet zelfstandig bevoegd was om de nacontroles uit te voeren. Daarnaast benadrukte het CTG dat nacontroles meer omvatten dan alleen oppervlakkige wondverzorging. Er moet een medische inschatting worden gemaakt over het herstel en mogelijke complicaties, waarvoor medische kennis is vereist. Het feit dat een arts of verpleegkundige achteraf beschikbaar was om te adviseren, was niet voldoende, omdat al vóór de beoordeling van complicaties medische expertise nodig is. De plastisch chirurg had niet mogen aannemen dat de consulente zelfstandig de nacontroles kon uitvoeren. Dit maakte zijn handelen tuchtrechtelijk verwijtbaar.
Maken en openbaar maken van foto’s
Wat betreft het openbaar maken van de foto’s, meent het CTG dat het maken van foto’s bij cosmetische chirurgie gebruikelijk is. Echter, het dossier bevatte geen enkele aanwijzing dat klaagster toestemming had gegeven voor publicatie van de foto’s op de Instagram-pagina van de kliniek. De plastisch chirurg stelde dat hij hier niets van wist en hier niet bij betrokken was, maar het CTG wees erop dat hij als behandelaar verantwoordelijk blijft voor hoe er binnen de kliniek met medische gegevens, waaronder foto’s, wordt omgegaan. De wijze waarop de foto’s, die ten behoeve van de behandeling worden gemaakt en in het medisch dossier worden opgenomen, tot stand komen, valt onder de verantwoordelijkheid van de plastisch chirurg. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat als hij een onderdeel van de behandeling overlaat aan de consulente, hij zich ervan vergewist dat er sprake is van een deugdelijk werkproces zodat privacygevoelige informatie niet buiten het medisch dossier terecht kan komen. Het ontbrak binnen de kliniek aan een duidelijk en consequent uitgevoerd beleid daartoe, waardoor het mogelijk was dat die foto’s ook gebruikt werden voor commerciële doeleinden zonder dat de plastisch chirurg hiervan op de hoogte was. Het CTG overweegt dat van individuele zorgverleners onder omstandigheden verwacht mag worden dat zij binnen de instelling waarin zij werkzaam zijn, stappen zetten om eventuele beleidslacunes aan te kaarten die hen belemmeren in het realiseren van hun verantwoordelijkheden.
Gevolgen voor de praktijk
Deze uitspraak benadrukt hoe verstrekkend de individuele verantwoordelijkheid van een zorgverlener kan zijn. Van zorgverleners mag worden verwacht dat zij op de hoogte zijn van de organisatorische aspecten en het beleid rondom commerciële activiteiten en administratieve processen van de instelling waarin zij werkzaam zijn en lacunes in het beleid aankaarten. De individuele, tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid strekt dus verder dan uitsluitend de ingreep waarvoor de zorgverlener in eerste instantie verantwoordelijk is.
De zorgverlener dient zich ook te bekommeren over de praktijkvoering op organisatorisch vlak en dat dit naar behoren geregeld is binnen de instelling. Dat houdt in ieder geval in dat:
- Tijdig en adequaat moet worden gereageerd op verzoeken tot afgifte van een medisch dossier van een patiënt. Als zorgverlener moet je ervoor zorgen dat dit proces binnen de instelling goed verloopt en tijdig wordt afgehandeld;
- Taken die worden gedelegeerd, moeten worden uitgevoerd door bevoegd en bekwaam personeel;
- De zorgverlener verantwoordelijk blijft voor geheimhouding van medische gegevens, waaronder foto’s. Ook als een zorgverlener niet direct betrokken is bij het maken of publiceren van foto’s, blijft hij verantwoordelijk voor de bescherming van privacygevoelige informatie.
Heeft u vragen in het kader van het tuchtrecht of heeft u zelf te maken met een tuchtklacht, neemt u dan gerust contact op met de experts van de Marktgroep Zorg van Nysingh.
