Achtergrond van de zaak

De Nieuwe Marktstraat in Nijmegen is aangewezen als tippelzone, waar straatsekswerkers legaal hun diensten kunnen aanbieden, mits zij geregistreerd zijn. De registratievereisten stelden dat een verzoeker moest aantonen in de afgelopen jaren al als straatsekswerker in Nijmegen gewerkt te hebben of gebruik gemaakt te hebben van het zorgaanbod voor straatsekswerkers in de stad. Twee vrouwen dienden een verzoek tot registratie in. De verzoeken werden afgewezen omdat zij niet aan voorgenoemde voorwaarden zouden voldoen.

Aangevoerde standpunten

De straatsekswerkers voerden aan dat de registratieplicht in strijd was met zowel de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) als de Dienstenrichtlijn. Ze stelden dat het verplicht registreren van straatsekswerkers zonder hun uitdrukkelijke en vrijelijk gegeven toestemming inbreuk maakte op hun privacy. Daarnaast betoogden zij dat de voorwaarden voor registratie een illegaal vergunningstelsel creëerden, wat nieuwe straatsekswerkers onterecht uitsloot.

De burgemeester van Nijmegen stelde dat de registratie noodzakelijk was voor de openbare orde, veiligheid en het welzijn van de straatsekswerkers, alsmede voor het uitsterfbeleid van de tippelzone. Hij voerde aan dat de straatsekswerkers zelf om registratie hadden verzocht en daarmee toestemming gaven voor de verwerking van hun persoonsgegevens. Daarnaast was de voorwaarde dat de straatsekswerkers al gewerkt moesten hebben als straatsekswerkers of al gebruik moesten hebben gemaakt van het zorgaanbod volgens de burgemeester nodig vanwege dwingende reden van algemeen belang. Dit zou de registratie rechtvaardigen.

Oordeel van de rechtbank

De rechtbank oordeelde dat de registratieplicht in strijd is met de AVG. Het verplicht registreren van bijzondere persoonsgegevens, zoals iemands seksuele gedrag, is slechts in uitzonderlijke gevallen toegestaan. De rechtbank oordeelde dat er geen sprake kon zijn van vrijelijk gegeven toestemming omdat de toestemming niet geweigerd kon worden zonder nadelige gevolgen. Daarnaast vond de rechtbank dat er geen sprake was van een zwaarwegend algemeen belang dat de registratie van straatsekswerkers rechtvaardigde. Overlast kan volgens de rechtbank ook zonder registratie van bijzondere persoonsgegevens worden aangepakt. Registratie is evenmin noodzakelijk om zorg te kunnen aanbieden.

Verder oordeelde de rechtbank dat de voorwaarden voor registratie in strijd zijn met de Dienstenrichtlijn. Het hanteren van deze voorwaarden beperkte de toegang van nieuwe straatsekswerkers tot de tippelzone en creëerde een onrechtmatig vergunningstelsel. De rechtbank stelde dat het uitsterfbeleid geen dwingende reden van algemeen belang vormt om zulke beperkingen te rechtvaardigen.

Gevolgen van de uitspraak

De rechtbank komt tot het oordeel dat de registratieplicht onrechtmatig is. De rechtbank besloot vervolgens zelf in de zaak te voorzien door te oordelen dat de twee straatsekswerkers toegang moeten krijgen tot de tippelzone zonder registratie. Het is vervolgens aan de gemeente Nijmegen om nieuw beleid te formuleren dat voldoet aan de wens van een uitsterfbeleid van het college, zonder in strijd te zijn met de AVG en de Dienstenrichtlijn. Deze uitspraak onderstreept de bescherming van de bijzondere persoonsgegevens van straatsekswerkers en bevestigt de lijn dat toestemming als grondslag voor gegevensverwerking enkel is toegestaan wanneer er sprake is van uitdrukkelijk en vrijelijk gegeven toestemming,

Meer weten?

Heeft uw vragen over het gebruikt van toestemming als verwerkingsgrondslag onder de AVG? Neem dan contact op met Marit Gorissen of Carola van Andel, privacy advocaten. Wilt u meer weten over de Dienstenrichtlijn? Onze specialist Jan Hein Meijer helpt u graag verder.