De feiten

Op de terugweg van het bezorgen van een maaltijd komt een 15-jarige maaltijdbezorger (zonder rijbewijs) met de scooter ten val. Hij loopt een complexe enkelfractuur op en moet tweemaal geopereerd worden. De jongen stelt zijn werkgever aansprakelijk op grond van artikel 7:658 BW, waarin de werkgeversaansprakelijkheid voor schade die de werknemer lijdt “in de uitoefening van zijn werkzaamheden” is geregeld.

De twee sleutelvragen: (1) gebeurde het ongeval in de uitoefening van de werkzaamheden? en (2) voldeed de werkgever aan de zorgplicht? Kan een werkgever überhaupt aan zijn zorgplicht voldoen wanneer hij een minderjarige, zonder rijbewijs, op een scooter op pad stuurt om maaltijden te bezorgen? De werkgever verweert zich door te stellen dat de jongen in dienst was getreden als kassamedewerker/keukenmedewerker, en dat zijn werkzaamheden op basis van de arbeidsovereenkomst helemaal niet bestonden uit het bezorgen van maaltijden. Ook vindt de werkgever dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, omdat de jonge maaltijdbezorger, eigenmachtig, zonder toestemming en zonder rijbewijs op een scooter zou zijn gestapt.

Toetsingskader zorgplicht

Artikel 7:658 BW legt een ruime, maar niet absolute, zorgplicht op de werkgever: hij moet werkplekken, werktuigen en gereedschappen zo inrichten en onderhouden, en zodanig instrueren en toezicht houden, dat zoveel mogelijk wordt voorkomen dat werknemers schade lijden in de uitoefening van hun werkzaamheden. De omvang van die plicht wordt bepaald door de omstandigheden van het geval, waarbij de aard en kenbaarheid van het gevaar, de te verwachten oplettendheid van de werknemer en de bezwaarlijkheid van voorzorgsmaatregelen meewegen.

Voor minderjarige werknemers is die maatstaf verzwaard: de Arbowet verlangt doeltreffende voorlichting en toezicht, waarbij expliciet rekening wordt gehouden met de beperkte ervaring en ontwikkeling van minderjarigen. Tegen die achtergrond geldt voor jongeren onder de zestien jaar een hard verbod om te bezorgen zodra sprake is van deelname aan het verkeer met behulp van een voertuig. Hierbij wordt onder voertuig verstaan: elk hulpmiddel waarmee de bezorger zich kan voortbewegen.

Oordeel rechtbank

De rechtbank gaat niet mee in het verhaal van de werkgever. Dat er “kassa/keuken” in de arbeidsovereenkomst staat, helpt hem niet. Gebleken was dat een teamleider die avond de bezorgopdrachten gaf en dat hij het slachtoffer eerder die avond ook al gestuurd om een bestelling te bezorgen. De rechtbank oordeelt dat daarmee de bezorging feitelijk deel uitmaakte van de bedongen arbeid. Het ongeval deed zich volgens de rechtbank dan ook voor in de uitoefening van de werkzaamheden en het regime van artikel 7:658 BW is van toepassing.

Om onder de aansprakelijkheid te ontkomen moet de werkgever aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Daarin slaagde de werkgever echter niet in verband met een gebrek aan beleid, controles, taakafbakening, sleutel- en voertuigbeheer. De werkgever zag er bijvoorbeeld niet actief en effectief op toe dat alleen werknemers met rijbewijs gebruik maakten van de bezorgscooters. De vijftienjarige jongen werd feitelijk als bezorger ingezet, zonder dat hij een geldig rijbewijs had, structurele preventie en risico-inventarisatie ontbraken, en instructies en toezicht waren ontoereikend. Daarmee was de normschending volgens de rechtbank gegeven en is de werkgever aansprakelijk.

Conclusie

Deze uitspraak laat zien dat werkgevers een vergaande zorgplicht hebben wanneer zij minderjarigen inzetten bij hun bedrijfsvoering. Bovendien onderstreept het ook het belang van het strikt houden aan wettelijke regels, zoals dat het voor minderjarige werknemers onder de leeftijd van zestien jaar überhaupt niet toegestaan is om als bezorger ingezet te worden. Overtreding van deze regels leidt vrijwel automatisch tot aansprakelijkheid bij een ongeval. Met de toenemende populariteit aan elektrische fietsen en fat bikes – die op hun beurt ook weer als bezorgvoertuigen worden ingezet – is dat een les die werkgevers in het achterhoofd moeten houden.