In de handreiking wordt een uitleg gegeven over de verschillende betrokkenen bij vertegenwoordiging en een overzicht van de taken en verantwoordelijkheden van de zorgverlener rond het thema vertegenwoordiging. De handreiking bevat tevens informatie over wilsbekwaamheid, de rechten van cliënten en wie kan optreden als vertegenwoordiger. De handreiking ziet op alle vormen van clientvertegenwoordiging, dus zowel op vertegenwoordigers die door de rechter zijn benoemd (curator, mentor en bewindvoerder) als vertegenwoordigers die door de client schriftelijk zijn gemachtigd en/of familieleden van de client die volgens de wet deze rol kunnen vervullen. De handreiking bevat ook een overzicht van wat een zorgverlener van de vertegenwoordiger mag verwachten, en wat de rechten en bevoegdheden van de vertegenwoordiger zijn en welke grenzen daaraan zitten. Dat gebeurt aan de hand van wet- en regelgeving, praktische adviezen en praktijkvoorbeelden. Daarnaast zijn een aantal uitgewerkte casussen uit verschillende zorgsectoren opgenomen waarin de informatie uit de handreiking wordt toegepast.

Aanleiding voor deze handreiking is het in mei 2019 door de Gezondheidsraad uitgebrachte advies aan de minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) ‘Goede vertegenwoordiging’. Hierin staat onder andere beschreven welke knelpunten er rond de vertegenwoordiging van cliënten/ patiënten worden ervaren. Om het voor zorgverleners, cliënten/ patiënten en vertegenwoordigers duidelijker te maken wat zij van elkaar mogen verwachten, adviseerde de Gezondheidsraad beroeps- en patiëntenverenigingen hierover passende informatie op te stellen. Met de handreiking wordt daar invulling aan gegeven.

Naast de handreiking gericht op zorgverleners is er ook een (beknoptere) versie beschikbaar voor cliënten (en hun naasten).

Enkele aandachtspunten, die ook in de handreiking worden besproken, hebben we hieronder uitgelicht.

• Noteer in het dossier wie de vertegenwoordiger is

Maak daarbij onderscheid tussen de (wettelijk) vertegenwoordiger en een contactpersoon (waarmee praktische zaken besproken kunnen worden).

• De wilsonbekwame client heeft geen vertegenwoordiger

Het kan zijn dat er geen vertegenwoordiger is en dat de cliënt voor één of meer beslissingen wilsonbekwaam is. Dan is het de taak van de zorgverlener om, in het kader van goede zorg, op zoek te gaan naar een vertegenwoordiger. Als eerste moet gekeken worden of een familielid deze rol zou willen vervullen. Als er geen familielid is die deze taak kan of wil vervullen kan de zorgverlener een verzoek indienen bij de rechter om een (professionele) vertegenwoordiger te benoemen. Dit natuurlijk waar mogelijk in goed overleg met de cliënt.

• Vaststellen wils(on)bekwaamheid

Het uitgangspunt is dat iedereen wilsbekwaam is, totdat een deskundige, voor een bepaalde beslissing, het tegendeel vaststelt. Wilsonbekwaamheid is gekoppeld aan een specifieke beslissing en geldt dus niet in algemene zin. Wilsbekwaamheid is afhankelijk van de context en de vraag die gesteld wordt. Ook indien er sprake is van een client met een wettelijke vertegenwoordiger, zoals een curator, kan een client voor specifieke beslissingen wilsbekwaam zijn. Bovendien is het vaststellen van wilsonbekwaamheid een vaststelling voor dat moment en niet voor altijd.

De handreiking bevat veel informatie en (praktische) adviezen. Heeft u (aanvullende) vragen over clientvertegenwoordiging of heeft u hulp nodig bij het indienen van een verzoek bij de rechter tot het benoemen van een vertegenwoordiger, neemt u dan contact met ons op.