Een revolverend fonds wordt vaak gepresenteerd als een alternatief voor een klassieke subsidie. Rekenkamer Haaglanden heeft een handreiking opgesteld voor het opzetten van revolverende fondsen. Nysingh is betrokken geweest bij de oprichting van verschillende revolverende fondsen, waaronder de revolverende fondsen van de provincie Overijssel.
Op basis van deze ervaring zijn wij van mening dat een revolverend fonds een goed alternatief kan zijn voor een klassieke subsidie, mits u als provincie of gemeente van te voren goed bedenkt welke beheervariant u wenselijk acht. De rekenkamer bespreekt een aantal beheervarianten in de handleiding.
Verschil tussen klassieke subsidie en revolverend fonds
De uitvoering van projecten en initiatieven met maatschappelijke doeleinden worden door overheden vaak gestimuleerd met behulp van een subsidie. Kenmerk van een klassieke subsidie is dat het publieke geld, dat voor maatschappelijke doeleinden wordt ingezet, niet weer terugkomt bij de overheid. Bij revolverende fondsen is dat anders. Publieke middelen worden ten behoeve van maatschappelijke doeleinden ingezet in de vorm van leningen. Door aflossing (en eventueel rentebetaling) van de leningen komt het uitgeleende geld weer terug in het provinciale of gemeentelijke fonds (= revolveren). Het beheer van een revolverend fonds kan binnen de gemeente of provincie (intern) of bij een private partij (extern) worden belegd.
Handreiking rekenkamer Haaglanden
De rekenkamer heeft voor de gemeenteraad een handreiking opgesteld voor het opzetten van revolverende fondsen. De handreiking is bij brief van 15 september 2019 aangeboden aan de gemeenteraad. De handreiking kan de raad gebruiken wanneer het college voorstellen voor het opzetten van een revolverend fonds voorlegt aan de raad.
De gemeente Den Haag wil een derde van de opbrengsten uit de verkoop van Eneco, ongeveer € 180 miljoen, besteden aan de energietransitie. De ambitie van de gemeente is om dit geld deels via één of meerdere revolverende fondsen beschikbaar te stellen voor projecten en initiatieven die de omschakeling naar duurzame energie mogelijk maken. De handreiking maakt voor de gemeenteraad duidelijk welke keuzes er zijn bij het opzetten van een revolverend fonds en wat de gevolgen daarvan zijn.
Wie gaat het fonds beheren?
Een van de voor u als gemeente of provincie relevante vraagstukken die de rekenkamer bespreekt, is de vraag wie het fonds gaat beheren. Daarbij geeft de rekenkamer aan dat een revolverend fonds intern (binnen uw gemeente of provincie) of extern (door een derde (private) partij) kan worden beheerd. Bij extern beheer zijn enkele varianten mogelijk.
U dient zich te realiseren dat de keuze voor een bepaalde vorm van beheer gevolgen heeft voor de sturing op het fonds (door het college) en de verantwoording (aan de raad c.q. provinciale staten). De vorm van het beheer is ook relevant waar het gaat om de deskundigheid die nodig is voor het fondsbeheer en voor het nemen van investeringsbeslissingen. Daarnaast is er volgens de rekenkamer een aantal economische en juridische aspecten waarmee rekening moet worden gehouden.
Juridische aspecten beheer revolverend fonds
Hierbij is het onder meer van belang of de verstrekkingen door het fonds gezien moeten worden als subsidie of niet. Wanneer verstrekkingen gezien moeten worden als subsidies, is het bestuursrecht van toepassing. In de meeste varianten is dat volgens de rekenkamer het geval. Dit betekent dat u als gemeente of provincie conform de Algemene wet bestuursrecht in beginsel ook een subsidieregeling moet opstellen voor de verstrekkingen die u vanuit het fonds doet.
Daarnaast benadrukt de rekenkamer dat de inrichting van het fonds ook staatssteunrechtelijk onderzocht moet worden en dat de governance van het fonds belangrijk is. Welke sturing is gewenst en welke rechtsvorm past daarbij?
Een belangrijk aspect dat helaas onderbelicht is gebleven in de handreiking, is de vraag of bij extern beheer sprake is van een aanbestedingsplichtige opdracht. Daarvan kan in een aantal van de door de rekenkamer besproken varianten namelijk wel sprake van zijn.
Meer weten over de oprichting van revolverende fondsen?
Een revolverend fonds kan een goed alternatief voor een klassieke subsidie. Een groot voordeel is dat publiek geld vaker kan worden ingezet en meerjarig beschikbaar is. Het is ons inziens wel belangrijk dat u als provincie of gemeente van te voren goed bedenkt welke beheervariant u wenselijk acht. Als u dat niet doet, dan kan het zijn dat de besteding van het publieke geld aan het zicht van uw gemeente of provincie wordt onttrokken.
Wilt u ook advies revolverend fondsen of een revolverend fonds oprichten? Een team van specialisten op het gebied van het subsidierecht, staatsrecht, vennootschapsrecht, aanbestedingsrecht en staatssteunrecht staat voor u klaar om te adviseren. Neem voor meer informatie contact op met Vera Textor, advocaat bestuursrecht en subsidierecht.