Doelstellingen Kaderrichtlijn water

De doelstellingen voor waterkwaliteit zijn vastgelegd in de Kaderrichtlijn Water (KRW), een richtlijn van de Europese Unie. Uiterlijk in 2027, aan het einde van de derde KRW-planperiode (2021-2027) dienen lidstaten te voldoen aan de doelstelling om een goede toestand van landoppervlaktewater, overgangswateren en kustwateren te bereiken. Onder het bereiken van een goede toestand vallen zowel een goede ecologische als een goede chemische toestand. Daarnaast heeft de KRW als doel het beschermen van een goede chemische en kwantitatieve toestand van het grondwater.

Commissiedebat Water en oproep waterschappen

Uit een Kamerbrief van 18 juli 2025 volgt dat Nederland op dit moment aan ruim 80% van de doelen van de KRW voldoet. Dit percentage zal richting 2027 verder toenemen, maar zal ook met de voorgenomen extra inspanningen niet op 100% uitkomen. Genoemde Kamerbrief staat onder meer op de agenda van het commissiedebat Water dat op 24 september 2025 plaatsvindt.

In de aanloop naar het commissiedebat Water hebben de waterschappen een oproep gedaan tot het creëren van meer samenhang in het landelijke waterbeleid. Het ontbreekt volgens de waterschappen aan een visie en integraal beleid op een aantal belangrijke dossiers met invloed op de waterkwaliteit en de KRW: stikstof, mest en gewasbeschermingsmiddelen. Alleen met een integrale aanpak kan het bereiken van de KRW-doelen volgens de waterschappen (verder) dichterbij komen. Om zo dicht mogelijk bij de KRW-doelstellingen te komen, vinden de waterschappen dat er gefocust moet worden op drie thema’s die de waterkwaliteit beïnvloeden: landemissies, PFAS-vervuiling en de Amerikaanse rivierkreeft. Ik licht de drie thema’s hieronder toe.

Landbouwemissies: maak het mestbeleid KRW-proof

De waterschappen roepen op om het mestbeleid binnen het 8e Nitraat Actieprogramma KRW-proof te maken. Zo ontbreekt een toets op het achteruitgangsverbod uit de KRW. De waterschappen doen in dit verband ook een dringend beroep op de Tweede Kamer om aan te sturen op samenhang tussen dossiers op het gebied van KRW, stikstof, mest en gewasbeschermingsmiddelen.

Aanpak PFAS

Het huidig instrumentarium voor het aanpakken van (de verspreiding van) PFAS is volgens de waterschappen onvoldoende. De waterschappen pleiten voor een landelijke PFAS-coördinator die zich volledig richt op de afstemming met lokale overheden. Ook moeten het tempo en de daadkracht op het gebied van de aanpak van PFAS omhoog. De waterschappen willen zo snel mogelijk een samenhangend normenkader voor PFAS en concrete afspraken hierover met België en Duitsland. De waterschappen zien een programmatische aanpak van met PFAS vervuilde (water)bodems en een gedeeltelijk verbod in bepaalde productgroepen als stap in de goede richting (aangekondigd in de Kamerbrief van 18 juli 2025), en blijven tegelijk voorstander van een totaalverbod op PFAS.

Aanpak Amerikaanse rivierkreeft

De waterschappen vragen verder aandacht voor de aanpak van de Amerikaanse rivierkreeft, een invasieve exoot die zich in Nederland heeft gevestigd en die de waterkwaliteit negatief beïnvloedt. De rivierkreeft eet waterplanten op en verder zorgt het graaf- en woelgedrag van de rivierkreeft ervoor dat voedingsstoffen die in de bodem en oever aanwezig zijn vrijkomen. Dit maakt (voorheen helder) water troebel, hetgeen op zijn beurt weer leidt tot een verslechtering van algemeen fysisch-chemische kwaliteitselementen als de zuurstofhuishouding en het doorzicht. Door de verminderde lichtomstandigheden vindt in het water minder fotosynthese plaats, wat weer leidt tot het verdwijnen van waterplanten en negatieve gevolgen heeft voor de aanwezigheid van waterfauna die voor hun voedsel- en zuurstofvoorziening, voortplanting of schuilplaatsen (mede) van deze waterplanten afhankelijk zijn. Dit alles verstoort het ecologisch evenwicht en verslechtert de waterkwaliteit.

Waterschappen willen daarom dat de Amerikaanse rivierkreeft tot een beheersbare populatie wordt teruggebracht. In dit kader is ook van belang dat verschillende Amerikaanse rivierkreeftensoorten op de Unielijst invasieve exoten staan zodat er op grond van de EU-Verordening 1143/2014 (de zogenoemde ‘Exotenverordening’) een verplichting voor de lidstaten bestaat om de in de natuur aanwezige populaties op te sporen, te verwijderen of deze zodanig te beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk worden voorkomen. De waterschappen willen dat het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur zich inzet om dit probleem aan te pakken.